tad-ioù

Lakaet enlinenn d’an 13.02.2023,
daskemmet d’an 19.06.2023.

Berradurioù : fesk. feskenn ; k. kartenn(où) ; pg. pennger ; st. eb. stumm etrebroadel.

Termenadurioù

tad-ioù, tadoù-ioù, pennanv niveradus gourel.

  1. (Dispredet pe lec'hel.) Tad d’an tad pe d’ar vamm. Heñvelsterioù : tad-ker (ster 1), tad-kozh (ster 1), tad-mignon, tad-paour, tata-gozh. Enepsterioù : bugel-bihan, mab-bihan, merc'h-vihan.
    Hou tadieu en doai cavet quement-cé én un histoër-benac forget. (Disin, 1835:120)
    Ya, eutru, me zadieu en dès en assuret deign hac ean e larai hoah en en dès calz a dut abil collet ou amzér é clasq er ourien a baud a irieu ag el langageu-zé, manq a oud er breton. (Disin, 1835:122)
    Ne gomprenan quet, m’ami, penaus en e hoès éellet laret deign a pe oulennan gueneoh cont a hou leçonieu , ne hoès quet a vimoër ; ne hoès quet ancoéheit er péh e hoès desquet guet hou tadieu. (Disin, 1835:126)
  2. (Boas er genyezh.) Diagentiad deuet ur remziad a-raok an tad-kuñv pe ar vamm-guñv, tad-kozh d’an tad-kozh pe d’ar vamm-gozh. Heñvelsterioù : gourdad-ioù (ster 1), gourdad-ioù-kozh, tad hebiou, tadig(où), tad-ker (ster 2), tad-koken (ster 2), tad-kozh-garv, tad-kun (ster 1).
  3. Tad d’an tad-kozh pe d’ar vamm-gozh. Heñvelsterioù : gourdad-kozh, hendad-kozh, tadig(où)-kozh, tadigoù, tad-ioù-kozh, tad-kozh (ster 2), tad-kozh e-raok, tad-kozhig(où), tad-kozh-kuñv, tad-kun (ster 2), tad-kuñv.

mamm-ioù, tud-ioù.

Perzhioù rannyezhel

E gwenedeg e vez kavet al liester dindan ar stumm tadioùier.

War Edig e vez lavaret tad-ioù ha mamm-ioù evit tad-kozh ha mamm-gozh, hogen tud-kozh eo a vez lavaret eno koulskoude (An Du, 2001:k. 576-578).

Takadoù arver

Arveret eo ar ster kentañ war Edig (An Du, 2001:k. 576).

An eil ster a zo arveret e Leon hag e Poc'hêr. Testeniekaet eo war Eusa, e Trebabu, Sant-Seo hag e Berrien (Ar Rouz, 1963:k. 575).

An trede ster zo arveret en hanternoz, a aodoù Treger Izel ha kornôg Treger Vras da Vro Kalanel, hag er gevred, a reter Bro Gwened da Vro Pondi. Testeniekaet eo e Plouganoù, e gwalarn Treger Izel hag e Lohueg, tost da Gernev, hag ivez war An Arzh, e Lokentaz, e Teiz, e Sant-Aleustr, e Pluniav, e Noal-Pondi hag e Klegereg (Ar Rouz, 1963:k. 575). Klotañ a ra ar ger gant mamm-ioù, testeniekaet er ster « mamm d’an tad-kozh pe d’ar vamm-gozh » gant Paotr Juluen (1935:49), hag a zo eus Plistin, war an aod e kornôg Treger Vras.

Istor

Stummoù skrivet. 1744 : « Tadïeu.. uér » (Cillart de Kerampoul, 1744:pg. Ayeul, Gran Pere), « Tadieu » (Cillart de Kerampoul, 1744:pg. Trisayeul).

Stumm treuzskrivet. 2001 : « tɒ jœy » war Edig (An Du, 2001:k. 576).

Sterioù. 1744 : tad-kozh, « Tadïeu » (Cillart de Kerampoul, 1744:pg. Ayeul, Gran Pere) ; tad an tad-kozh pe ar vamm-gozh, « Tadieu » (Cillart de Kerampoul, 1744:pg. Trisayeul).

Gerdarzh

Diwar ar pennanv tad hag an elfenn ioù.

Levrlennadur

Aozerien hag o deus un anv a zo disheñvel e stumm etrebroadel diouzh e stumm brezhonek : Yann an Du, Jean Le Dû ; Pêr ar Rouz, Pierre Le Roux.

Oberennoù ha pennadoù

  • [Disin] : 1835. Vocabulaire nouveau, ou dialogues français et bretons, ouvrage très-utile à ceux qui sont curieux d’apprendre l’une ou l’autre de ces deux langues. Gwened : J.-M. Galles.
  • Cillart de Kerampoul, Clément Vincent : 1744. Dictionnaire françois breton ou françois celtique du dialecte de Vannes, enrichi de thêmes, dans lequel on trouvera les genres du françois & du breton ; les infinitifs , les participes - passifs , les présents de l’indicatif , suivant la première façon de conjuguer ; & une ortografe facile , tant pour l’écriture , que pour la prononciation. Par Monsieur L’A***. Leide : Compagnie.
  • Le Dû, Jean : 2001. Nouvel atlas linguistique de la Basse-Bretagne, levrenn 2. Brest : Centre de recherche bretonne et celtique, Université de Bretagne occidentale.
  • Le Roux, Pierre : 1963. Atlas linguistique de Basse-Bretagne, 6vet fesk. Roazhon : Plihon et Hommay.
  • Paotr Juluen : 1935. An Tornaod. Gwengamp : Mouladuriou Arvor.